به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، نشست «سبک زندگی از منظر امام علی(ع)» (با تأکید بر جایگاه دنیا در ترسیم اهداف زندگی) با حضور حجت الاسلام حسین عباسی‌اصل پژوهشگر حوزه و زهرا پورکاوه مدرس دانشگاه در خبرگزاری ایکنای خوزستان تشکیل شد.

حجت‌الاسلام حسین عباسی‌اصل در آغاز این نشست به ارائه تعریفی از سبک زندگی پرداخت و اظهار کرد: در نظام هستی دو نوع قانون طبیعی و معنوی وجود دارد. قانون زمانی که به زبان عربی قرآنی ترجمه شود به «سنت» معنا می‌شود. بنابراین ما در جهان سنت‌هایی معنوی و سنت‌های مادی داریم. به اعتقاد ما آنچه که می‌توانیم از سنت‌هایی معنوی بدانیم در منبع وحی الهی(قرآن) آمده است.

وی گفت: بنابراین اگر بخواهیم سبک زندگی را بازتعریف کنیم باید گفت «سبک زندگی اسلامی سبک و روشی است مبتنی بر سنت‌های مادی و معنوی» اگر سنت‌های مادی را در زندگی پیاده کردیم سبک زندگی جاهلانه و آنچه امروز در غرب در جریان است، شکل می‌گیرد؛ سبک زندگی که در آن، هر چه را با حسن نمی‌تواند لمس کند از زندگی بیرون می‌کند. اگر سنت‌های معنوی تبیین، تدوین و ترویج شد و به آن پایبند شدیم و جامعه ما مبتنی بر آن، سبک زندگی ساخت آن سبک زندگی اسلامی خواهد بود.

این پژوهشگر ادامه داد: بنابراین اگر معصوم می‌فرماید که مسلمانی و مؤمنی به تعداد رکوع و سجود نیست به این اشاره دارد که اگر فردی فقط به سنت‌های مادی اعتنا کند و نماز و روزه هم بگیرد باز هم نمی‌تواند بگوید من مؤمن هستم مگر آنکه سنت‌های معنوی را در زندگی وارد کند. هر چه میزان این سنت‌های معنوی در زندگی بیشتر باشد به همان میزان سبک زندگی ما اسلامی است. در فرمایشات مقام معظم رهبری از سال ۶۸ تاکنون به سنت‌های معنوی بسیاری اشاره شده است؛ به عنوان مثال یکی که اخیرا به آن اشاره کرده اند؛ بحث «معیت» است: «ان الله معکم این ما کنتم» مؤمنی که خداوند را در لحظات حساس حس کند و خدا را در کنار خود ببیند، عزت‌نفس پیدا می کند.

سبک زندگی اسلامی تبیین، تدوین و ترویج سنت‌های معنوی است

عباسی اصل ادامه داد: چهره شاخص این عزت‌نفس هم مردان بزرگی است که تاریخ را ساختند و یکی از آنها امام خمینی(ره) است که با این عزت‌نفس آمد، این معیت را محقق کرده و اتفاقی را در تاریخ ثبت کرد که به آن معجزه قرن بیستم می گویند. لذا سبک زندگی اسلامی؛ تبیین، تدوین و ترویج سنت‌های معنوی است.  

در ادامه هرا پورکاوه  مدرس نهج البلاغه گفت: سنت‌های مادی و معنوی نه تنها با هم تعارض ندارند؛ بلکه مکمل هم هستند؛ جسم و روح هر دو باید تغذیه شوند؛ با این حال اصالت با روح است که جاودانه است. نهج‌البلاغه همچنان که قرآن کتاب هدایت برای ما است، تالی تلو آیات قرآن است و به فرموده امام خمینی(ره) ادامه قرآن و تفسیر قرآن است و برای تمام زوایای زندگی ما برنامه دارد.

وی با بیان اینکه یکی از مباحث مهم که در نهج‌البلاغه مطرح می‌شود، موضوع سبک زندگی و معنای زندگی است؛ توضیح داد: از مباحث مهمی توسط امام مطرح شده این است که چگونه زندگی ما معنادار می‌شود، که یکی از موضوعات در این بین، پیرامون‌ نگاه به دنیا و امور مادی است. خود امام علی(ع) به عنوان یک نمونه انسان کامل چه طور به دنیا توجه داشتند و چه طور دنیا را می‌دیدند؟ بیانات متفاوتی در این زمینه از حضرت وجود دارد که چه نوع دنیایی مدنظرشان است.

پورکاوه ادامه داد: یکی از تعاریفی که در نگاه ایشان می بینیم این است که دنیا را سراسر «خیر» معرفی می‌کنند؛ جایی که این فرصت به ما داده شده است که بتوانیم توشه‌ای برای آخرت گرد آوریم. در یکی از خطبه‌های نهج‌البلاغه، ایشاان دنیا را خانه راستی، توانگری، محل اندرز گرفتن و سجده‌گاه دوستان خدا معرفی می‌کنند؛ جایی که خداوند متعال این فرصت عبادت را به بندگان خود داده است و فرصت رشد و بندگی را در اختیار آنها قرار داده است که به آن اصل که سعادت آخرت است، برسند.

به گفته این مدرس دانشگاه، امام علی(ع) دنیا را به مثابه سفره‌ای می‌دانند که برای ما پهن شده است. «خلقتَ دارا و جعلتَ فیها مأدُبه»(خانه ای آفریدی و خوانی گستردی). حال در این دنیا هم غم و غصه‌ها هست هم شادی، هم مشکلات و گرفتاری که همه در حال سپری شدن هستند و بر گذران بودن دنیا تأکید می‌کنند. حضرت دنیا را محل عبور می‌دانند و همین نگاه سبک زندگی خاص چنین محلی را در سخنان ایشان به ما نشان می‌دهد که ما چطور در این دنیا به عنوان جایی که محل عبور است، زندگی کنیم؟ اگر در این دنیا با دلبستگی تام به امور دنیوی زندگی کنیم، قاعدتاً انتها، انتهای خوبی نخواهد بود.

زندگی معنادار در نگاه حضرت علی(ع) در سایه توحید محقق می‌شود

وی ادامه داد:  ایشان خطاب به دنیا می‌فرمایند: «غرّی غیری» (جز مرا فریب بده) حضرت دل بستن به دنیا را نهی می‌کنند؛ زندگی معنادار در نگاه حضرت علی(ع) در سایه توحید محقق می‌شود؛ به این معنا که باور کنیم ما به یک مبدأ لایزالی وصل هستیم. حضرت علی(ع) در جایی می‌فرمایند وقتی این دنیا را نگاه می‌کنی: «هل یکون بناﺀٌ من غیر بانٍ» آیا ممکن است دنیایی با این نظم و ترتیب بدون سازنده‌ای باشد؟ خدامحوری را حضرت یکی از ارکان زندگی معنادار معرفی می‌کنند. باور به اینکه خدا همه جا با ما هست یکی از عوامل معنادار شدن زندگی از نگاه ایشان است.

پورکاوه گفت: حضرت در برخی بیانات دنیا را «دار بلا» معرفی می‌کنند و معتقدند محنت‌ها در این دنیا زیاد است. نگاه حضرت به این محنت‌ها چیست؟ ایشان آنها را در جهت رشد و تعالی انسان می‌بینند: « و لکن الله یختبر عباده بانواع الشدائد»(خداوند بندگانش را با سختی های گوناگون می آزماید) بلاها موجب تعالی اوست و قرار است بنده مؤمن از رهگذر آنها به جایی برسد. اما در نگاه سطحی و از جایی که فقط امور مادی این دنیا دیده می‌شود هضم این محنت‌ها و سختی‌ها مشکل می‌شود.

سپس حجت‌الاسلام عباسی گفت: اگر ما سنت‌های مادی را برای جسم در نظر بگیریم، به عبارتی آمده‌اند تا جسم را در این جهان شکوفا کنند، سنت‌های معنوی هم آمده‌اند که روح را شکوفا سازند. اگر این سنت‌های معنوی دیده نشود، تمام این مادیات ذره‌ای به درد انسان نمی‌خورد. پس هر قدر ما به سنت‌های مادی پروبال دهیم و فربه کنیم(که همین طور هم شده است) اما سنت‌های معنوی را در نظر نگیریم، هیچ یک از سنت‌های مادی به درد ما نمی‌خورند؛ بلکه در جهت عکس عمل می‌کنند. یعنی زندگی ما را به سرنگونی بیشتر نزدیک می‌کنند؛ اما اگر سنت‌های معنوی لحاظ شد، سنت‌های مادی هم جایگاه اصلی خود را پیدا می‌کنند.

سنت‌های معنوی جهت‌ساز سنت‌های مادی هستند

وی ادامه داد: لذا باید این تناسب بین سنت‌های مادی و معنوی برقرار باشد و بدانیم جهت‌ساز وهدف‌ساز سنت‌های مادی، همین سنت‌های معنوی هستند. اضطراب که مشکل این قرن و تمدن نوین که دارد جهانی‌سازی می‌شود، دلیلش عدم توجه به همین سنت‌های معنوی است و پیدا کردن تناسب این سنت‌های معنوی با مادی است(البته خیلی از تناسب‌ها بین سنت‌های مادی و معنوی کشف نخواهد شد تا زمانی که آن ۲۷ باب علم کامل شود و تا الان ۲ باب از این ۲۷ باب را در اختیار داریم).

این محقق حوزوی درباره نگاه امام علی(ع) نسبت به دنیا اظهار کرد: اگر ما در نظر بگیریم که یک دنیای ممدوح داریم و یک دنیای مذموم، اینها هر کدام به تعبیر امام علی(ع) یک تعریف دارند؛ نشانه‌هایی دارند، آثاری دارند و در تعریف دنیای مذموم درمانی هم باید برای آن از نهج‌البلاغه پیدا کرد. کلمه دنیا از دو ریشه «دنی» و «دنو» می‌تواند گرفته شده باشد. «دنی» به معنی پست و «دنو» به معنی نزدیک است. وقتی شما دنیا را به «دنی» تعبیر کنید می‌شود پست‌ترین مرحله طبیعت و دنیای مذموم به نظر می‌رسد. حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه دارند که هیچ دنیایی بدتر از این نیست چون فقط در همین دنیا گناه نسبت به خدا رخ می‌دهد.

عباسی اصل ادامه داد: اما اگر ریشه دنیا را «دنو» (نزدیک‌ترین) دیدیم، دنیا در این نگاه می‌شود نزدیکترین. نزدیک‌ترین به چه؟ به هدف متعالی انسان که در آیه «یا ایهاالإنسان انک کادح الی ربک کدحا فملاقیه» به آن اشاره شده است؛ یعنی شما پس از این دنیای پنجاه شصت‌ساله، دیگر به آن هدف متعالی خود می‌رسی. با این نگاه است که می‌توان دنیا را یک سفره الهی دانست؛ یعنی اینجا پله‌های آخر را طی می‌کنی تا به خدا برسی. پس این دو تعریف از دنیا است؛ یک تعریف ممدوح و یک تعریف مذموم. این دو تعریف را پی و شالوده دو سبک زندگی بگذارید که یکی بالا می‌رود و به حیات طیبه می‌رسد و یکی پایین می‌رود و به حیات خبیثه می‌رسد.